Grondbeleid in Bloemendaal
Eén van de middelen van een gemeente om ruimtelijke doelstellingen te verwezenlijken bij het uitvoeren van het omgevingsbeleid van de overheid is het grondbeleid. Om grondbeleid te kunnen voeren kan een gemeente gronden aankopen met als doel deze gronden om te vormen naar bouwrijpe grond en vervolgens te verkopen of in erfpacht uit te geven. Dan is er sprake van actief grondbeleid. Daartegenover staat faciliterend grondbeleid. Dit houdt in dat de gemeente het particulieren en ontwikkelaars mogelijk maakt grond te exploiteren. Gemeentelijke kosten verbonden aan de desbetreffende grondexploitatie kan zij op exploitant verhalen.
De gemeente voert een behoudende (grond)-politiek. Dit is een direct gevolg van het ruimtelijk beleid in de gemeente om geen (grootschalige) uitleglocaties te ontwikkelen en tevens om financiële risico's te beperken. Op dit moment geldt nog sterker dan vroeger dat het beleid erop gericht is het bijzondere woon- en leefmilieu te beschermen. Daar waar volgens het bestemmingsplan gebouwd mag worden, stelt de gemeente zich reactief op: ze laat het initiatief over aan ‘de markt’. Uitzondering wordt slechts gemaakt wanneer sprake is van een maatschappelijk belang. Op het gebied van de volkshuisvesting richt het beleid zich op het behoud, de vervanging van, aanpassing en indien mogelijk uitbreiding van de woningvoorraad. Om invloed te kunnen uitoefenen op het aantal sociale woningen is de verordening sociale woningbouw van kracht. Soms krijgt de gemeente de regie over de uitbreiding van de woningvoorraad doordat ze de invulling van een bouwlocatie bepaalt omdat ze de grond in bezit heeft of deze aankoopt.
Nota Grondbeleid
De in november 2012 vastgestelde Nota Grondbeleid is een strategische nota die op hoofdlijnen de kaders schetst voor het grondbeleid van de gemeente Bloemendaal.
Kostenverhaal
De Omgevingswet verplicht de gemeente om kosten te verhalen op zelfrealisatoren. Dit is geregeld in de Handreiking kostenverhaal en financiële bijdragen Omgevingswet. Voor de volgende projecten zijn overeenkomsten opgesteld: Park Lokhorsterduin, Landgoed Dennenheuvel, Vitaal Vogelenzang, Klein Overveen.
Projecten
In Bloemendaal is bij een aantal projecten sprake van passieve grondpolitiek te weten: Bispinckpark Noord en Zuid, Blekersveld en bij Vitaal Vogelenzang. De overige projecten ruimtelijke ordening vallen buiten deze categorie omdat de gemeente hier geen grondpositie heeft. De rol van de gemeente bij de overige projecten is het wijzigen of afwijken van het omgevingsplan en overige activiteiten in het kader van de ruimtelijke ordening. De gemeente streeft ook bij projecten waarbij de grond geen eigendom is van de gemeente naar eenduidige afspraken en heldere verantwoording van de kosten. Dit wordt vastgelegd in een intentie en/of anterieure overeenkomst. De verantwoordingsinformatie van de projecten is opgenomen in de programmatoelichting.
De belangrijkste ontwikkelingen in 2024 waren:
Bispinckpark Noord en Zuid
Kenmerk
Bouwgrondcomplex, niet in exploitatie genomen grond. Vanaf de jaarrekening 2016 wordt de boekwaarde verantwoord als strategische grond onder de rubriek materieel vaste activa met economisch nut
Marktpositie
De gemeente is eigenaar van de grond.
Stand van zaken en ontwikkelingen
Door besluiten in 2015 kwam de grond vrij voor herontwikkeling en verkoop. Hiervoor werd in 2016 een Plan van Aanpak in de raadscommissie besproken. In 2016 besloot de raad dat de locatie Bispinckpark mogelijk voor sociale woningbouw in aanmerking zou kunnen komen. Voor het Landje van Van Riessen bestaat deze mogelijkheid ook hoewel de aankoopsom van de grond beduidend hoger is dan de te verwachten opbrengsten bij sociale woningbouw. Het document Stedenbouwkundig Perspectief geeft diverse stedenbouwkundige bebouwingsmogelijkheden weer en is beschikbaar gesteld aan de raad. Zowel in 2020 als opnieuw in 2023 is een marktwaardetoets uitgevoerd tegen de geldende bestemming. Dit heeft niet geleid tot een (verplichte) afwaardering van de grond. In december 2020 is het project weer opgestart.
In 2021 is er gewerkt aan het samenvatten van de participatie en ontwikkelen van enkele hoofdscenario’s. In 2023 is er in opdracht van het college een ontwikkelvisie uitgewerkt voor zowel Bispinckpark Noord als Zuid. Deze ontwikkelvisie is behandeld in de raad van november 2023. De raad heeft een amendement aangenomen om, in afwijking op de visie van het college om een aantal sociale woningen te bouwen, de bouw van twee bungalows op Bispinckpark Zuid mogelijk te maken. Over Bispinckpark Noord is besloten om eerst resultaten van het wateronderzoek af te wachten voordat er wordt besloten over de bouw van woningen op dit deel van het project. In 2024 zijn deze onderzoeken uitgevoerd.
In oktober 2024 besloot het college om de planologische kaders voor de ontwikkeling van Bispinckpark Zuid uit te werken en om de ontwikkeling van Bispinckpark Noord af te breken. In januari 2025 heeft het college besloten voorlopig geen prioriteit te geven aan de ontwikkeling van Bispinckpark Zuid.
Blekersveld
Kenmerk
Bouwgrondcomplex, niet in exploitatie genomen grond.
Marktpositie
De gemeente is eigenaar van de grond.
Stand van zaken en ontwikkelingen
In 2023 is een ontwikkelvisie met verschillende scenario's en een participatieplan geschreven. Participatie heeft plaats gevonden en opgehaalde informatie is in de ontwikkelvisie verwerkt. In 2024 is deze ontwikkelvisie vastgesteld. Het is de bedoeling om de grond ten behoeve van ontwikkeling en exploitatie te verkopen aan een woningcorporatie. De ontwikkelvisie is verder uitgewerkt. In 2024 is een aanvraag omgevingsvergunning ingediend in lijn met de ontwikkelvisie. Het gaat hierbij om de realisatie van 120 sociale huurwoningen.
Vitaal Vogelenzang
Kenmerk
Bouwgrondcomplex, in exploitatie genomen grond.
Marktpositie
De gemeente is eigenaar van de grond.
Stand van zaken en ontwikkelingen
De gemeenteraad van Bloemendaal heeft in het najaar van 2016 opdracht gegeven om de leefbaarheid en kwaliteit van de openbare ruimte in Vogelenzang te verbeteren.
De gemeenteraad heeft in 2017 een ontwikkelscenario vastgesteld waarbij de huidige voetbalvelden ruimte maken voor woningbouw en de tennisbanen en voetbalvelden een andere plek in het plangebied krijgen.
Bij de uitwerking van dit scenario zijn belanghebbenden nauw betrokken. Dit is in september 2018 goedgekeurd door de gemeenteraad. Er is gewerkt aan het opstellen van een Ruimtelijk Programma van Eisen en een ontwikkelstrategie. In dit proces is ook de financiële haalbaarheid onderzocht en gemonitord. Met de sportverenigingen, en de beoogde gebruikers van het IKC zijn afspraken vastgelegd.
In september 2020 is het voorstel voor de ontwikkelstrategie, Ruimtelijk Programma van Eisen en financiële haalbaarheidsanalyse goedgekeurd door de gemeenteraad.
In 2022 is een projectontwikkelaar geselecteerd die binnen de ruimtelijke kaders het winnende ontwerp verder uitwerkt. Het wijzigen van het bestemmingsplan/omgevingsplan is gestart en er zijn diverse participatiemomenten gehouden. Er is een projectbegroting (voorheen ‘grondexploitatie’) geopend welke jaarlijks per balansdatum wordt geactualiseerd.
In 2024 is een vergunning verleend ten aanzien van de Wet natuurbescherming in het kader van stikstof en flora en fauna. Ook is gestart met de bouw van het sportcomplex. Het sportclubgebouw is bijna gereed en wordt in het eerste kwartaal van 2025 opgeleverd. Het pupillenveld van de voetbal is gereed. De tennisbanen liggen er, hier moet alleen de toplaag nog gelijmd worden.
In 2024 heeft de gemeenteraad het bestemmingsplan voor de woningbouw vastgesteld Hiertegen is beroep ingediend bij de Raad van State en er is om een voorlopige voorziening gevraagd. De voorlopige voorziening is afgewezen. Er is nog geen uitspraak in de bodemprocedure gedaan.
Voor het project Vitaal Vogelenzang is destijds door de gemeenteraad een grondexploitatiecomplex geopend. De gemeente is eigenaar van de grond, maar zal zelf geen noemenswaardige transformatie aan de grond uitvoeren. Deze gronden vallen volgens het BBV onder het onderhanden werk maar zijn géén grondexploitatie. Daarom is de grond in de jaarrekening 2024 verantwoord als grondbanken zonder transformatie, bestemd voor derden. De gemeente heeft geen grondexploitaties op de balans. De projectbegroting Vitaal Vogelenzang is per balansdatum 31-12-2024 geactualiseerd en de bijgestelde begroting voorziet geen verlieslatend project.